ದಿಲೀಪ್ ಕುಮಾರ್ ಶೆಟ್ಟಿ.
“ಅಣ್ಣ, ಹೊನ್ನಾರಿ ಗಣೇಶ ಬಂದ್ರೆ ಅವ್ನಿಗ್ ಇವತ್ತ್ ಹೊಡಿಕೇ. ಮನ್ನೆ ಅವ ನಂಗೆ ಸಕ್ಕರಿ-ಸೀಮೆಣ್ಣೆ ತಪ್ಪುಕ್ ಹ್ವಾದಾಗಳಿಕೆ ಕೆನ್ನಿ ತುಂಬಾ ಮಾತಾಡಿದ. ನೀನ್ ಹೊಡಿದಿರ್ ನಾನಂತೂ ಹ್ವಡುದ್ guarantee. “. ಅಂದೆಳಿ ಬಾಯಿ ತುಂಬಾ ಬೋಟಿ ತಿನ್ನುತ್ತಾ ಹೇಳ್ದ ಪ್ರವೀಣ. “ಅವ್ನಿಗ್ ಕಡಿಕ್ ಹ್ವಡ್ವಾ, ಈಗಾ ಈ ಮಾವಿನ ಮರಕ್ಕೆ ಕಲ್ಲ್ ಹ್ವಡಿಯ..” ಅಂದ ಸುಕೇತ. ಯಂಕಕ್ಕನ ಮನೆ ಮಾವಿನ ಮರಕ್ಕೆ ಒಂದಿಷ್ಟ್ ಕಲ್ಲ್ ಬಿತ್ತ್. ಹಾಂಗೆ ಮಾವಿನ ಕಾಯಿಯೂ ಬಿತ್ತ್. “ಯಾರ್ ಮಕ್ಕಳೆ ಅದ್. ನಿಮ್ ಸ್ವಂಟಾ ಮುರುಕೆ.. ನಿತ್ಕಣಿ ಅಲ್ಲೇ.. ” ಅಂದೆಳಿ ಯಂಕಕ್ಕ ಕೋಲ್ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಓಡ್ ಬಂದ್ರ್. ನಾವ್ ಮಾವಿನಕಾಯಿ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಾಲ್ ಕೀಳ್ತ್. ಸ್ವಲ್ಪ ಸುದಾರ್ಸ್ಕಂಡ್ ಅಲ್ಲೇ ಯಾರದ್ದೊ ಮನೆಗ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಉಪ್ಪು ತಕಂಡ್ ಬಂದ್, ಮಾವಿನ ಕಾಯಿನ ಒಡ್ಕಂಡ್ ತಿಂದ್ ತೇಗತ್. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಬಾಯಾರಿಕೆ ಸುರು ಆಯ್ತ್. “ಹ್ವಾ.. ಅವ್ರ್ ಮನಿ ಹತ್ರ ಸಣ್ಣ-ಸಣ್ಣ ತೆಂಗಿನ ಮರ ಇತ್ತ್ ಮರೆ. ಇವತ್ತ್ ಬಪ್ಪತಿಗ್ ಕಂಡಿದಿ, ಒಳ್ಳೆ ಬೊಂಡ (ಎಳ ನೀರು) ಇತ್ತ್ ಮರೆ. ಒಂದ್ ಸಣ್ಣ ಕ್ವಕ್ಕಿ ಇದ್ರ್ ಸಾಕ್ ತೆಗಿಲಕ್.. ” ಅಂದ ಒಬ್ಬ ಬೂಪ (ಒಳ್ಳೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಅವರ ಹೆಸರು ಗೌಪ್ಯವಾಗಿ ಇಡುವುದೇ ಕ್ಷೇಮ. ನಮ್ಗೆ publicity ಬ್ಯಾಡ ಅಂದೆಳಿ). ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬ “ಹ್ವಾ.. ಅವ್ರ ಮನೆಗೆ ನಾಯಿ ಇತ್ತ್. ಮನ್ನೆ ಇಬ್ರ್ ಪುಕ್ಳಿಗ್ ಕಚ್ಚಿತ್ ಅದ್.. ನಾನ್ ಸೀದಾ ಆಟಕ್ಕ್ ಹ್ವಾತಿ.. ಆ ನಾಯಿ ಬೆರ್ಸ್ಕಾ ಬಂದ್ರೆ ನಂಗ್ ಓಡುಕ್ ಆತಿಲ್ಲ ಮರೆ..” ಅಂದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ. “ಎಂತ ಆತಿಲ್ಯಾ, ನೀವೆಲ್ಲ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಇರಿ, ನಾನು ಮತ್ತೆ ಅವ ಮರ ಹತ್ತಿ ತೆಗಿತೊ ” ಅಂದ ಮೊದಲನೇ ಬೂಪ. ಹ್ಯಾಂಗೂ ತೆಂಗಿನ ಬೊಂಡ ತಾಳ್ಸುದ್ ಅಂದೆಳಿ ready ಆದ ಮೇಲೆ ಹಿಂದೆ ಮುಂದೆ ಕಂಡ್ ಅಲ್ಲೇ ರಪ್ಪ ಮರ ಹತ್ತಿ ಒಂದ್ 5-6 ತೆಂಗಿನ ಬೊಂಡ ನೆಲಕ್ಕ್ ಬಿಸಾಕೀಯೆ ಬಿಟ್ಟ. ಅದ್ರೆಗ್ ಒಂದ್ ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿ ಅಲ್ಲೇ ನೀರಿನ ಹೊಂಡಕ್ಕ್ ಬಿದ್ದ್ sound ಮಾಡ್ತ್. Sound ಆದ್ದೆ ತಡ ನಾಯಿ ಬೊಗಳುಕ್ ಶುರು ಮಾಡ್ತ್. “ಹಪ್ಪ್ ನಾಯಿ…” ಅಂದೆಳಿ ಮರದ ಮೇಲೆ ಇದ್ದನ್ ಕೆಳಗ್ ಕಂಡ್ರೆ, ಒಂದು ಕಾಯಿಯೂ ಇಲ್ಲ, ಒಬ್ಬ ನನ್ನ ಮಗನೂ ಇಲ್ಲ. ನಾಯಿ ಸೌಂಡಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಕಾಲ್ ಕಿತ್ತಿರ್. ಇನ್ನೆಂತಾ ಸಾವುದ್, ಮರದಿಂದ ಹಾರಿ ನಾಯಿ ಬಪ್ಪುದ್ರೊಳ್ಗೆ ಇವ್ನು ಕಾಲ್ ಕಿತ್ತ. ಹಾಂಗೆ ಹಿಂದ್ ಕಾಂತ ಓಡುಕ್ ಶುರು ಮಾಡಿದ. ನಾವೆಲ್ಲ ಅಲ್ಲೆ ಗೆದ್ದೆಗೆ ಬೊಂಡ ಒಡ್ಕಂಡ್ ಹ್ವಟ್ಟಿ ತುಂಬಾ ಕುಡಿತಿತಿದ್. “ಎಂತ ಫ್ರೆಂಡ್ಸ್ ನೀವೆಲ್ಲಾ. ನನ್ನ ಮಕ್ಳಾ, ನಂಗೆ ಸಮ ಗಾಳಿ ಹಾಕಿ ನಾಯಿ ಬೊಗಳಿದ ಕೂಡ್ಲೆ ಓಡ್ ಬಂದಿರಿ ಅಲ್ದಾ.. ಇನ್ನೊಂದ್ ಸಲ ನಾನ್ ಮರ ಹತ್ತುದೆ ಇಲ್ಲ ” ಅಂದ ಅವ. ಅದಕ್ಕೆ “ಸ್ವಲ್ಪ ಸುದಾರ್ಸ್ಕೊ ಮರೇ. ನಾಯಿ ಬೆರ್ಸ್ಕಂಡ್ ಬಂದ್ರೆ ಹೊಕ್ಕಂಬುಕೆ ಎಲ್ಲ್ ಜಾಗ ಇತ್ತ್ ಅಂದೆಳಿ ಹುಡ್ಕುಕ್ ಓಡ್ ಬಂದದ್ದ್ ಮರೇ. ನಿಂಗೂ ಸೀವಾಳ ಇಟ್ಟಿತ್ ಕಾಣ್, ಬೇಗ್ ಕುಡಿ. ಚಂಡೆ ಶಬ್ದ ಜೋರಾತಿತ್ತ್. ಆಟ ಸುರುವಾಯ್ತೆನೋ, ಹ್ವಾಪ ಹ್ವಾಪ ..” ಅಂದೆಳಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಾಳಿ ಹಾಕಿ ಅವನನ್ನ ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಿ, ಎಲ್ಲ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹತ್ರ ಹೊರಡ್ತ್.
ಮಂದಾರ್ತಿ ಮೇಳದ ಆಟ. ಪ್ರಸಂಗ ದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮೆ. ಬಾಳ ಲೈಕ್ ಇರತ್ತ್ ಅಲ್ದೆ?. ಅಂತೂ ಇಂತೂ ರಂಗಸ್ಥಳದ ಎದುರಿಗೆ ಬಂದ್ ನೆಲದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ ಮಡ್ಲ್ ಹಾಸಿನ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲರೂ ಬೂಲ್ ಊರ್ತ್. ಹಂಗೆ ಒಂದ್ ಸುತ್ತ್ ಕಣ್ಣ್ ಆಡ್ಸಿ ಕಂಡಿ. ಎಷ್ಟ್ ತಿಂಡಿ ಅಂಗಡಿ ಬಂದಿತ್, ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಇತ್ತ್ ಅಂದೆಳಿ ಕೂಕಂಡಲ್ಲೆ ಒಂದ್ ಅಂದಾಜ್ ಹಾಕ್ದಿ. ಯಾವ್ ಅಂಗಡೆಗ್ ಎಂತ ತಿಂಡಿ ತಕಂಬುದು, ಯಾರ್ ಕಣ್ಣ್ ತಪ್ಪಿಸಿ ಹೊಯಿ ತಿಂಡಿ ತಿಂದ್ಕಂಡ್ ಬರ್ಬೇಕು.. ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲದನ್ನೂ plan ಮಾಡುಕ್ ಶುರು ಮಾಡ್ದಿ. “ಹ್ವಾ ಇನ್ನೂ ಪೀಟಿಕಿ ಆತಿತ್ತ್ ಅಷ್ಟೆ. ಬಾ ಮರೆ ಚೌಕಿಗ್ ಹೊಯಿ ಬಪ್ಪ. ”ಅಂದ ದ್ರುವ. “ಗಡಾ ನೀನ್ ಇಲ್ಲೇ ಇರ್. ಜಾಗ ಬೆಚ್ಕೊ, ನಾವ್ ಚೌಕಿಗ್ ಹೊಯಿ ಬತ್ತೊ. ಕಡಿಕ್ ನೀನ್ ಹೊಯಿಲಕ್ ”ಅಂದೆಳಿ ಪ್ರವಿಣಂಗೆ ಹೇಳಿ ಚೌಕಿ ಹತ್ರ ಹೊಯಿತ್. ಅದ್ ಯಾಕೊ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಚೌಕಿ ಯಾವಾಗ್ಲೂ ಅಚ್ಚರಿಯ ಬಂಡಾರ. ಕಲಾವಿದರು ಹ್ಯಾಗೆ ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಕೋತಾರೆ, ಯಾಕೆ ಈ ವೇಷಕ್ಕೆ ಇದೇ ರೀತಿ ವೇಷ-ಭೂಷಣ ಇರತ್ತ್. ಅಷ್ಟ್ ದೊಡ್ಡ ಕಿರೀಟ ಅದ್ ಹ್ಯಾಂಗೆ ಹೊತ್ಕಂತ್ರ್, ಹಾಸ್ಯ ಮಾಡುವರಿಗ್ ಯಂತಕ್ ಆ ದೊಡ್ಡ್ ಕಿರೀಟ ಕೊಡುದಿಲ್ಲ, ಹೆಣ್ಣು ವೇಷದವರು ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಚುದುಕ್ಕ್ ಮುಂಚೆ ಹ್ಯಾಂಗೆ ಇರ್ತಾರೆ ಹೀಂಗೆ ಹತ್ತು ಹಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ್ ಮಂಡೇಗ್ ಓಡಾಡ್ತಿರತ್ತ್. ಅವ್ರ್ ಚೌಕಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡುವ ಭಾಷೆ, ರಂಗಸ್ಥಳದೆಗ್ ಮಾತಾಡು ಸ್ಪಷ್ಟ ಕನ್ನಡ ಇದೆಲ್ಲ ಯಾರನ್ನದ್ರೂ ದಂಗ್ ಮಾಡ್ದೆ ಇರುದಿಲ್ಲ. ಯಕ್ಷಗಾನ ಕಲಾವಿದರ ಕಲಾ ಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕೆ hats off. ನಂಗ್ ಇನ್ನೂ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಆಪುದ್ ಎಂತ ಅಂದ್ರೆ, full-costume ಹೈಕಂಡ್ ಬೀಡಿ ಸೇದು ಕಲಾವಿದರು. “ಅವ ಎಂತ ಮರೇ, ನಿನ್ನೆನೆ ಕುಂದಾಪುರದೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ, ಕೊಟ್ಟ್ ಹ್ವಾತಿ ಅಂದಿದ ಮರೇ. ಇನ್ನೂ ಸುದ್ದಿ ಇಲ್ಲ. ನಂಗ್ ಇನ್ನ್ ಮೂರ್ ದಿನ ಆ ಬದಿಗ್ ಹ್ವಾಪುಕ್ ಆತಿಲ್ಲ ಮರೇ. ಎಂತ ಸಾವು ಮರೆ..” ಅಂದೆಳಿ ಬೀಡಿ ಎಳ್ಕಂತಾ, plastic ಕಪ್ಪಲ್ಲಿ ಚಾ ಕುಡಿತಿದ್ರೆ, ಪೌರಾಣಿಕ- ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಾತ್ರನ mix ಮಾಡ್ದಾಂಗ್ ಇರತ್ತ್. ಆಗಳಿಕೆಲ್ಲ ಒಂದ್ ಸಲ ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಕಂಡ್ ಕೃಷ್ಣನ ಪಾತ್ರ ಮಾಡ್ತಿದ್ದ ಅಂದ್ರೆ ನಮ್ಗೆ ಅವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನೆ. ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ ಎಲ್ಲಾರೂ ಬೀಡಿ ಸೇದತ್ನಾ..? ಆಶ್ಚರ್ಯದ ಮೇಲೆ ಆಶ್ಚರ್ಯ. ಚೌಕಿಗ್ ಒಂದ್ಸಲ ಕಣ್ಣ್ ಹಾಕಿ ಬಂದಮೇಲೆ next ಯಾವ ಯಾವ ಪಾತ್ರ ಬದತ್ತ್ ಅಂದೆಳಿ ಒಂದ್ ಐಡಿಯಾ ಬಂತ್. ಹಾಂಗೆ ವಾಪಾಸ್ ನಮ್ಮ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಕೂಕಂಬುಕ್ ಹ್ವಾಪತಿಗೆ 2 ರೂಪಾಯಿ ಹಸಿರು ಬಟಾಣಿ ತಕಂಡ್ ಬಂದ್, ಆಟ ಕಾಂತ ಕೂಕಂತ್. ಅರ್ಧ ಗಂಟಿ ಕಣ್ಣ್ ಬಿಟ್ಕಂಡ್, ಬಾಯಿ ತೆರ್ಕಂಡ್ ಬಟಾಣಿ ತಿನ್ನತ್ತಾ ರಂಗಸ್ಥಳನ ಕಾಂತ, ಚೆಂಡಿ ಶಬ್ದ, ಭಾಗವತರ ಬಾಗವತ್ಕಿ ಕೇಂತ್. ಕೈಯೆಗ್ ಇದ್ದದ್ದ್ ಬಟಾಣಿ ಕಾಲಿ ಆಗೊ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಎಲ್ಲ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ್ ಹೊರಳಾಡುಕ್ ಶುರು ಮಾಡ್ರ್. ಎಲ್ಲ ಆಕಾಶಕ್ಕ್ ಮುಖಮಾಡಿ, ಇನ್ನೊಬ್ರ ಮಂಡಿ ಮೇಲೆ ಕಾಲ್ ಹೈಕಂಡ್ ಗೊರಕಿ start ಮಾಡ್ರ್. ನಾನು ಅಜ್ಜಯ್ಯಂದ್ ಒಂದ್ ಗನಾ ಶಾಲು ತಕಂಡ್ ಹೊಯ್ದಿ, ಲೈಕ್ ಮಾಡಿ ಹೊದ್ದ್ ಕಂಡ್ ಮನಿಕಂಡಿ. ಆ ಚಂಡೆ ಶಬ್ದ, ಭಾಗವತರ ಭಾಗವತ್ಕಿ ಒಳ್ಳೆ ಜೋಗುಳ ಹಾಡಿದ ಹಾಂಗೆ ಇದಿತ್. ಹಾಂಗೆ ನಿದ್ರಿ ಮದ್ಯೆ ಎಲ್ಲೋ ಯಾರೋ ಕೂಗಾಡದ್ದ್ ಶಬ್ದ, ಕಣ್ಣ್ ಬಿಡುಕ್ ಮನಸ್ಸು ಇಲ್ಲ, ಕೂಗು ಇನ್ನೂ ಹತ್ರ ಬಂದಂಗ್ ಇತ್ತ್. ಇದ್ ಎಂಥಾ ಅಂದೆಳಿ ಕಣ್ಣ್ open ಮಾಡ್ರೆ, ಬೆಂಕಿ ಸೂಡಿ ಹಿಡ್ಕಂಡ್ ಒಬ್ಬ ರಾಕ್ಷಸ (ಯಕ್ಷಗಾನದ ವೇಷಧಾರಿ) ನನ್ನನ್ನೆ ಗುರಾಯಿಸ್ತಾ ಇದ್ದ. ಒಂದ್ ಸಲ ಜೀವ್ ಜಗ್ಗ್ ಅಂತ್. ಪಟ್ಟ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಎಬ್ಬಸ್ದಿ. ಎಲ್ಲ ಎದ್ದ್ ಕೂಕಂಡ್ರ್. ನಿದ್ರಿ ಎಲ್ಲ ಹಾರಿ ಹೊಯಿತ್. ಮತ್ತ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತ್ ಆಟ ಕಂಡ್ಕಂಡ್, ಹೋಟೆಲಿಗ್ ಹೊಯಿ ಗೋಲಿ ಬಜಿ ತಿಂದ್ ಮತ್ತೆ ಚೌಕಿಗ್ ಒಂದ್ visit ಹಾಕಿ, ತಿಂಬುಕ್ ತಿಂಡಿ ತಕಂಡ್ ಮತ್ತೆ ಆಟ ಕಾಂತ ನಿದ್ರಿ ಮಾಡುಕ್ ಸುರು ಮಾಡ್ತ್.
ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಆಟ ಪೂರ್ತಿ ಕಾಂತೊ ಇಲ್ಯೊ, ಆದ್ರೆ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ ಎಲ್ಲ್ ಚಂಡಿ ಶಬ್ದ ಬಂದ್ರೂ ನಾವು ಹಾಜರ್. ಆಟಕ್ಕ್ ಹ್ವಪುದ್ ಅಂದ್ರೆ ಅದೆಂತದೋ ಕುಷಿ. ಆಟದ ಗತ್ತು ಗಮ್ಮತ್ತು ಅನುಭವಿಸಿದವನೇ ಬಲ್ಲ. ಎನಂತ್ರಿ??